Đúng vậy! Môt viên đạn. Nòng súng đen ngòm! Chỉ đòm một phát, mọi chuyện sẽ khác. Sẽ không có gì gì hết…Vấn đề lớn và nhân bản chính ở chỗ ấy. Số phận của một con người, số phận của một dân tộc hoàn toàn phụ thuộc vào tiếng “Đòm” của viên đạn hay tiếng nổ của quả bom nguyên tử. Lẽ ra tác gỉa phải đặt cái tít “Đạn đã lên nòng” Nhưng ngày xuân nên tác gỉa đã lấy cái tít “Câu chuyện cuối năm” cho nó nhẹ đi.
Tết đến xuân về hai người lính sau 35 năm mới tình cờ gặp lại trong một bối cảnh rất đặc biệt- một người đã là bí thư tỉnh uỷ, một là nhà doanh nghiệp. Với lối viết rất mộc, thoáng mà sâu sắc, nhà văn Nam
Dương Hướng
Câu chuyện cuối năm
Truyện ngắn Nam
Ngày áp Tết nguyên đán, công việc bộn bề, nhưng bí thư tỉnh ủy Nguyễn Minh Thâu lại muốn giành thời gian chúc tết cá nhân nhiều hơn. Vì lẽ, ông mới được bổ nhiệm về địa phương trước đại hội, sau khi trúng bí thư thì trách nhiệm lớn hơn nhiều, đây cũng là dịp ông muốn nắm thêm tâm tư nguyện vọng của những gương mặt tiêu biểu nhất. Bí thư tự thay đổi lịch trình đến từng cá nhân chứ không theo cách xếp đặt của văn phòng. Người cuối cùng ông đến là nhà doanh nhân An Thịnh chủ doanh nghiệp Gốm mỹ nghệ xuất khẩu nổi tiếng. Bởi lẽ hồi ở Trung ương ông đã biết tiếng tăm doanh nghiệp này, ông muốn có dư chút thời gian tìm hiểu thêm công việc xuất khẩu.
*
* *
Suốt buổi sáng đi cấp tập được 6 nhà, Bí thư thấy hài lòng bởi vì nhà các mẹ liệt sĩ cũng thấy tươm tất, nhà các doanh nhân thì khang trang đúng tầm vóc của họ. Cuối cùng là gia đình doanh nhân An Thịnh. Xe đỗ ở đường phố chính, đoàn đi bộ vào con ngõ nhỏ, rồi lại dẽ vào ngách. Anh cán bộ văn phòng lạch bạch chạy lên trước đoàn, đi bên cạnh bí thư, anh ta có chút bối rối vì con đường xấu:
- Cha này vẫn ở cái nhà cũ từ hồi xưa, nên đường hơi khó đi anh ạ.
- Thì sao kia?
- Việt kiều đấy, nhưng chẳng chịu đổi mới gì cả.
- Sao bảo doanh nghiệp này phát đạt nhất kia mà?
- Vâng ạ, nhưng là khu xưởng, còn nhà riêng thì vẫn vậy.
Bí thư cười cười:
- Luật có bắt doanh nghiệp làm ăn giỏi thì nhà riêng phải đẹp đâu hả cậu?
Như để minh chứng thêm vì sao Văn phòng lại xếp doanh nhân này vào diện được bí thư đến chúc tết:
- Báo cáo anh, năm ngoái An Thịnh ủng hộ ta cải tạo toàn bộ khu trường phổ thông Trung học.
Đến cái cổng tò vò tết bằng cây dâm bụt, đã thấy hai vợ chồng doanh nhân đứng đón. Anh chồng thì cao to, cô vợ thì nhỏ nhắn. Bí thư giật mình, trông cha này quen quen, hình như đã gặp ở đâu đó? Thế rồi bắt tay, thế rồi mọi nghi thức đã được xếp đặt. Bí thư lướt qua, bàn ghế kê cả ra sân, hình như gia đình được báo trước cả số người trong đoàn, nên việc đón tiếp đâu vào đấy. Thời nay lãnh đạo đi đâu cũng được đón tiếp theo một kịch bản chu đáo, nghĩa là có màn chào hỏi, màn kết thúc. Mấy anh quay phim nhảy cả lên bờ tường, họ cũng biết thời gian cho cuộc này không được bao lâu, nhưng lại muốn thu được cả giọng của bí thư dặn dò doanh nghiệp. Bí thư được rước vào trong nhà, căn phòng không rộng, đồ đạc cũng đơn sơ, nổi bật nhất trong chiếc tủ kính mới toanh (chắc mới sắm) bầy đồ mĩ nghệ bằng đất nung tinh xảo. Bí thư sững sờ trước bộ ấm chén hai lớp đất nung mà trông như là nạm ngọc, rồi Phật Bà nghìn mắt nghìn tay được trau chuốt tỉ mỉ đến kinh ngạc, lọ hoa, cái độc bình loại nhỏ, toàn những tuyệt tác! Bí thư bảo với mọi người, đây mới là bản báo cáo sinh động nhất, không cần phải dài dòng văn tự.
Đến lúc chủ nhân báo cáo thì bí thư lại phát hiện ra cái giọng quen, thế thì không lẫn vào đâu được. Nhưng mà… Vốn đang thực hiện theo kịch bản nên ông không có điều kiện hỏi ngay chủ nhân, nhưng cũng vì nhận ra người quen nên ông quên khuấy cả việc muốn nghe đề xuất của doanh nhân hay huấn thị chủ trương chủ chiếc gì đó. Cậu văn phòng giới thiệu bí thư tặng quà nên ông trấn tĩnh trở lại.
Sau lời cảm ơn của gia đình, đến lời chúc cuối của bí thư, cậu văn phòng nhìn đồng hồ để chuẩn lại thời gian, đã 12 giờ trưa, mọi người đã lục tục kéo ra ngoài cái cổng tò vò tết bằng cây dâm bụt, bí thư đành phải bắt tay, đi ra theo mọi người, nhưng ra đến cổng, ông bỗng quay phắt lại, nắm chặt tay doanh nhân:
- Có phải… ?
- An phệ đây? Chủ nhà nói xong liền nháy đuôi mắt trái một cái.
Thế thì đích phị là An phệ thật rồi, tránh vào đâu được nữa, cái nháy mắt đã thành tên ấy, bí thư Thâu kêu lên:
- Trời đất em đã nhận ngay ra bác từ lúc mới vào đây kia.
*
* *
Trời thì cao, biển thì rộng, gió rét như cắt, vậy mà hai thằng già rủ nhau ra bãi biển nằm thẳng cẳng trên cát. Sướng. Trời của ta, đất của ta, cái phút tự do nhất của đời người là nằm xang chân xang tay trên bãi biển. Ở trên quốc lộ nhìn xuống ai cũng bảo hai thằng điên, nhưng không ai nghĩ rằng đấy là một bí thư tỉnh ủy, ủy viên trung ương, với một đại gia. Thâu kém An đến 5 tuổi nên vẫn xưng là em:
- Hồi đó anh phát hiện ra em, sao anh không bắn?
- Còn cậu?
- Khẩu côn của em đã lên đạn rồi, em đếm bước chân anh, chuẩn bị, nhưng cái nháy mắt ấy của anh, em không bóp nổi cò.
*
* *
Đầu năm 1975, sư đoàn bộ đang họp giao ban, có kẻ phản bội, thế là bị máy bay địch đến chần cho tới số, cả quả đồi nát tươm, chưa kịp hoàn hổn thì bọn trực thăng kéo đến rợp cả bầu trời, tiểu đoàn trưởng Lê An, lực lượng cuối cùng rút không kịp. An chạy thục mạng ra bìa rừng thì may gặp một tốp dân quân, anh được họ phân công ngay một cô gái dẫn ngược trở lại, chưa hiểu chuyện gì thì cô đã mở nắp hầm bí mật ở ngay vùng đất trống, dúi anh xuống. Thấy tiếng địch la ó, biết chúng ở rất gần nên anh kéo phăng cả cô gái xuống. Hai người ở trong cái hầm chật hẹp ấy, lại giữa khoảng đất trống mênh mông, trống trải, bom đạn vừa cày xới ngổn ngang, quân địch thì ken dày đặc không sót một mét vuông đất xung quanh sư đoàn bộ, vậy mà chúng lại không phát hiện ra chỗ ẩn của hai người. Điều đó trả lời tiểu đoàn trưởng tại sao cô gái dẫn anh quay ngược trở lại. Có thể nơi ấy là đồi trọc nên bọn chúng chủ quan, chúng chỉ nghĩ tìm Việt Cộng trong rừng rậm. Hai người còn nghe rõ tiếng chúng gọi nhau í ới ở trên đầu. Có thể lúc ấy chúng đã phát hiện ra tốp dân quân nên tập trung truy kích. Thế rồi đêm đến, yên ắng lạ thường, thỉnh thoảng mới nghe tiếng súng. bấy giờ họ mới nhận ra là căn hầm khá chật, chật đến nỗi phải ép vào nhau, rồi họ quấn vào nhau…
Mãi trưa hôm sau đơn vị mới có người đến, khi mở nắp hầm ra hai người vẫn còn đang thiếp đi, như là thiếu không khí, khi móc được họ lên thì trông cả hai đều tã tượi. Cô gái ấy tên là Tâm.
Sự việc đó cũng là bình thường, bởi trong chiến tranh cái gì cũng có thể xảy ra, nhưng được mấy tháng sau mới phát hiện ra cô Tâm có chửa. Cô tủi nhục vì phải rời đội ngũ. Lê An bị đình chỉ công tác để viết kiểm điểm, kiểm điểm trong chi bộ, trong đảng bộ, quân khu. Sự việc đúng là như thế, nhưng quân khu vẫn thấy không đạt vì chưa nêu được cái tư tưởng từ đâu nó sản sinh ra, thành kẻ suy đồi, nên phải viết đi viết lại. Làm anh lính chiến, đối mặt với chiến trận, nên bắt viết nhiều quá anh đâm cáu, phát ngôn linh tinh, lại bị ghép vào cái tội mất quan điểm lập trường. Cuối cùng An không viết nữa, nhận mọi hình thức kỷ luật. Thế là bị kỷ luật, điều xuống đại đội, rồi xuống tận tiểu đội trinh sát của Thâu.
Ban đầu Thâu cũng e dè, dù sao Lê An cũng là quan to, không dám phân công đi mặt trận nguy hiểm, Trông tướng An oai vệ lắm, bụng phệ, mũi cao, giọng nói sang sảng, nhưng tính gần gần gũi, bộc trực nên ai cũng mến. Cái tội bị kỷ luật, An không dấu một ại, cứ sau mỗi trận đánh anh em trong tiểu đội lại bắt anh kể tỉ mỉ câu chuyện dưới cái căn hầm bí mật ấy. An nháy đuôi mắt trái rồi bảo, cái thứ căng căng mềm mềm ấy cứ dí vào nhau thì chịu thế quái nào được. Thế là cười phớ lớ, anh em gọi là câu chuyện thư giãn giữa cuối tuần, mỗi lần An nháy đuôi mắt trái là cả tiểu đội quên hết mệt, hết sợ. Vì thế, ngoài cái tên An phệ, An còn có cái tên là An nháy.
An bị địch bắt trong trận tập kích gần Kim Sa. Lần ấy vì sơ sẩy của một chiến sĩ trinh sát nên bị lộ. Địch quây bắn rất dữ, An yêu cầu tiểu đội rút ra nhanh, một mình anh ở lại. Thâu vốn lì, lấy quyền tiểu đội trưởng nhưng An không nghe, An quát, cậu biết tôi là ai không, tiểu đoàn trưởng Lê An khét tiếng đây, tôi yêu cầu cậu phải rút! Nhờ có địa hình tốt nên An cầm cự được khá lâu, đơn vị kịp rút ra khỏi vòng nguy hiểm, nhưng rồi xả hết đạn An bị địch tóm gọn.
Bị bắt, An bị lộ chân tướng ngay bởi vì tiểu đoàn anh trước đây đã có kẻ phản bội, nó khai ra hết, nên máy bay địch rêu rao oang oang trên loa phóng thanh, Quân đội Cộng Hòa đã bắt sống tiểu đoàn trưởng Lê An. Lê An được địch dụ ra làm tại ban Ban chiêu hồi Tân Hòa Đông, phụ trách hành chính. An nhận lời để cố tìm cho ra thằng phản bội trước đó.
*
* *
Sau vụ Lê An, Nguyễn Minh Thâu được điều thẳng về Sư đoàn bộ nhận công tác mới. Suốt đường đi Thâu không hiểu chuyện gì, cứ vẩn vơ suy nghĩ, hay là được ra Bắc đi học tiếp, vì lúc nhập ngũ Thâu đang là sinh viên năm thứ 3 của trương Đại học Bách khoa. Nhưng đến nơi, bất ngờ Thâu được vào gặp sư trưởng. Khép cửa phòng xong sư trưởng mới hỏi:
- Có phải cậu đã là lính đặc công?
- Đúng ạ.
Ông nói chậm rãi, nhưng mỗi lời nói là một mệnh lệnh:
- Đơn vị có kẻ phản bội là cực kỳ nguy hiểm, lần trước chúng đánh trúng sư đoàn bộ là do tên phản bội ở Tiểu đoàn 3. Giờ tên Lê An ở đơn vị đồng chí đã phản bội, nó được địch giao cho một chức vụ quan trọng lắm. Điều nguy hiểm hơn Lê An đã từng làm tiểu đoàn trưởng ở đây, bí mật của chúng ta nó đều nắm được cả. Vì vậy tôi giao nhiệm vụ cho đồng chí, với nghiệp vụ trinh sát của mình, đồng chí phải khử bằng được tên này.
Nói rồi sư trưởng trực tiếp trao cho Thâu một khẩu súng ngắn.
- Đồng chí sẽ được bố trí chu đáo vào lòng địch. Tôi đặt niềm tin vào đồng chí.
Ra đến ngoài phòng sư trưởng, tim Thâu vẫn còn nện thình thịch, vấn đề không phải là khử Lê An, mà chính vì lần đầu tiên anh được gặp một lãnh đạo cấp cao đến thế. Lại được ông tin tưởng thế, và anh quyết lập công.
Sau khi được bố trí vào vùng địch hậu, doanh trại của tên Lê An ở khu đất rộng toàn nhà cấp 4 mới xây, bốn xung quanh tường vây kín. Thâu đã điều tra tỉ mỉ nếp ăn ở đi lại của tên Lê An. Buổi sáng hắn thường ra đứng tè ở bụi lau sát tường bao, tính phóng khoáng của hắn bây giờ vẫn thế.
Cách tốt nhất là nấp ở ngay bụi lau ấy, nghề đặc công bộ của Thâu thì chuyện này không khó khăn gì.
Thâu nằm trong bui lau từ đêm, và quả vậy, hắn đã đi ra, vừa đi vừa vạch cúc quần. Khẩu súng ngắn đã lên đạn, ngón tay Thâu chuẩn bị bóp cò. Và thật bất ngờ, Thâu thấy bàn chân nong nóng, hóa ra thằng lính canh đã đứng tè từ lúc nào, vì tập trung vào mục tiêu nên Thâu không để ý, nó phát hiện ra Thâu, đầu tiên là bàn chân ngọ nguậy, nhưng nó sợ quá chỉ ú ớ, không phát nổi thành tiếng, nhưng cũng đủ thông tin để kịp báo động toàn trại. Thâu kịp lăn một vòng biến sau ụ đất sát chòi canh, nhưng không kịp vượt tường vì bọn lính đã có mặt ở sân. Lê An đến tận bụi lau, tay lăm lăm khẩu súng ngắn, chân dẫm rạp đám cỏ, không thấy gì, đôi mắt hắn đảo quanh, kinh nghiệm nghề trinh sát khiến hắn đã hiểu ra tình thế. Bọn lính thấy An văng tục, bảo thằng lính canh nhìn gà hóa cáo rồi quát bọn lính quay vào phía trong, có thể bọn chúng đoán, khả năng nếu có thì tên này biến vào một nơi nào trong kia. Thằng lính canh từ nãy vẫn còn đứng đó như trời trồng, An quát: “Cả thằng này nữa, đi!”
Khi bọn lính tiến vào phía trong trại, Thâu thở phào, nhưng thật bất ngờ, An bước nhanh vào căn phòng bảo vệ, lúc đó Thâu nép sau cánh cửa, Hắn nhìn thấy Thâu, cả họng súng, liền nháy đuôi mắt trái một cái, rồi quay ra. Nhanh quá. Nhìn sau lưng hắn lừng lững, xa dần, nhưng Thâu không bóp nổi cò.
*
* *
Hôm nay, ngày áp Tết, công việc bộn bề, hai người đi kiếm một mảnh trời riêng để ôn lại cái phút kinh hoàng đó. Bí thư vẫn coi mình như bậc đàn em, báo cáo tiểu đoàn trưởng về gia đình, vợ con, về con đường đi làm chính trị sau này. Lê An hỏi:
- Sau vụ đó, về đơn vị nó nói sao?
- Em báo cáo đúng sự thật, nhưng lại cả quyết anh không phải là kẻ phản bội, em tin là vậy, và cũng báo cáo như vậy. Sư trưởng bảo không có niềm tin bằng cảm tính, chiến tranh chỉ có niềm tin bằng súng đạn. Em bị cách li. Khoảng một tháng sau, em lại được sư trưởng gọi lên, lần này sư trưởng vui vẻ thông báo Lê An không phải là kẻ phản bội, hóa ra anh đã giúp sư đoàn tìm ra một ổ nội gián ở trong Cứ, nhờ thế mà ta tóm gọn, nhờ thế mà cuộc tổng tiến công có yếu tố bất ngờ. Đó là vào đầu tháng 3 năm 1975.
- Cũng vì nhìn thấy cái họng súng của cậu, tớ nghĩ thế là hết đường về… tháng 3 nhộn nhạo, thông tin cái ổ nội gián ấy thì đúng rồi, tớ tìm ra trước khi gặp cậu kia, nhưng không có thông tin trở lại, chỉ thấy cái họng súng đen ngòm của cậu, thế là đi ... Đêm ấy bọn lính thủy đánh bộ cánh tớ rút xuống tầu rút về Đà Nẵng, nhưng Đà Nẵng bị chiếm nên không vào được, thế là quay ra hạm đội, thế là đi …
- Anh có hận em không?
- Hận gì?
- Anh có biết chị Tâm bây giờ ở đâu không?
- Ơ hay, vợ tớ đấy, cậu không nhận ra à? À quên, cậu đã lần nào gặp đâu mà biết nhỉ.
- Nhưng tên chị Tâm thì cả tiểu đội mình ai cũng biết, cái thứ mềm mềm cứng cứng ấy mà anh.
- Cái thằng.
- Em nhất định phải tìm được mấy thằng còn sống ở tiểu đội mình, gặp nhau một chập, uống tới số, mừng chị Tâm. Mà anh tìm được chị ấy như thế nào nhỉ, có còn đứa con không?
- Đấy là một câu chuyện dài, có dịp tớ sẽ báo cáo toàn tiểu đội, nhưng mà tóm lại nhá, hồi ở Mỹ, tớ đã nghĩ đến đường về, nhưng không có cơ hội, sau tính đường kinh doanh, lại gặp dịp các cậu cho về, mình sẵn có bạn bè làm ăn bên Mỹ bèn tính đến nghề sẵn có ở quê mình là kinh doanh xuất khẩu gốm sứ, thắng luôn. Đồng thời mình về Huế tìm Tâm, hóa ra nàng vẫn ở vậy với con, con trai mới sướng chứ, thế là tớ đưa về nhà. Con trai tớ cho đi học mỹ thuật công nghiệp, nó sắp thay tớ quản lý doanh nghiệp rồi đấy. Tên nó là Thịnh, An Thịnh là tên ghép của bố con tớ, là tên doanh nghiệp xuất khẩu, ầm ĩ thế nhưng lãi suất thật một năm mới có nửa triệu đô.
- Chúc mừng.
- Mà này, - An nói - nói dại nhá, nếu phát súng ấy mà nổ, thì cậu bảo bọn mình còn cái quái gì?
N N
1 nhận xét:
em và một thằng em bỏ cả ngày hôm nay ra để mần lại con blog của bác. Chưa hoành tráng lắm, nhưng bây giờ trông nó đã chuyên nghiệp hơn và thân thiện hơn...
Đăng nhận xét